MAKALE
Çocuklarda Sık Görülen Uyum ve Davranış Bozuklukları


Çocuklar her yeni gelişim dönemine geçtiklerinde yeni beceriler kazanırlar ve bu beceriler, beraberinde çözülmesi gereken sorunları da getirir. Çocukların gelişim döneminde karşılaşılan bu sorunlar doğal ve geçicidir. Ancak çocuk bu dönemlerde sorunlarının çözümünde çevresel engellerle karşılaşırsa yada çevresindeki yetişkinlerin yanlış tutum ve davranışlarına maruz kalırsa dönemsel (olağan, geçici) diye nitelenen bu sorunların çözümü sonraki gelişim dönemlerine ve çocuğun ileri yaşlarına ertelenir. Bu durumda ileri döneme ertelenen sorunlar da uyum ve davranış bozuklukları olarak adlandırılır.

Uyum ve davranış bozuklukları ailenin baskıcı, aşırı disiplinli, aşırı koruyucu, alaycı, aşağılayıcı gibi yanlış tutumlarına, ve yangın, deprem, travmatik olaylar, aile içi şiddet, her türlü istismar, ölüm ve boşanmalar gibi olumsuz çevresel faktörlerle gelişebilir.

Örneğin: Sosyal-duygusal gelişimi gereği, çocuğun yaşıtlarıyla oyun oynaması, sosyalleşmesi gerektiği bir yaşta sürekli yalnız kalması ve sosyalleşmesinin engellenmesi çocuğun ileri dönemde içine kapanık bir kişilik özelliği geliştirmesine neden olabilir.


Çocuklarda sık görülen uyum ve davranış bozuklukları aşağıdaki gibi sıralanır

• Fobiler ve korkular, (Okul korkusu)
• Yeme bozuklukları ve iştahsızlık
• Uyku bozuklukları
• Mastürbasyon
• İçe-kapanıklık
• Aşırı hareketlilik
• Aşırı İnatçılık
• Parmak emme
• Psikolojik Kökenli kekemelik
• Tırnak yeme
• Altını ıslatma (Enuresis) ve dışkı kaçırma (Enkopresis)
• Yalan söyleme
• Çalma
• Saldırganlık
• Küfür
• Tikler
• Saç yolma (Trikotillomani)


UYUM BOZUKLUĞU İLE NORMAL DAVRANIŞI AYIRT EDEBİLMEK GEREKİR


Bazen çocuğun normal gelişimsel dönem davranışları uyum bozukluğu olarak düşünülebilir. Onun için bir çocuğun davranışının bozukluk sayılabilmesi için bazı ölçütler gerekir. Bu ölçütler;


1. Yaşa Uygunluk

Her gelişim döneminin kendine özgü davranışları vardır.Çocuklarda davranış problemlerinden bahsetmek için ebeveynlerin öncelikle çocuğun içinde bulunduğu gelişim döneminin özelliklerini iyi bilmesi gerekir. Anne-babaların çocuğun hangi yaşta karşılaştığı sorunların normal, kısa süreli ve geçici olduğunu tespit edebilmesi için bu konularda bilinçli ve dikkatli davranması gerekmektedir Ancak belirli kriterleri göz önünde bulundurarak, bir uzmana başvurmaları gerekip gerekmediğini tespit edebilirler.

Örneğin: Alt ıslatma davranışını ele alalım; 2-3 yaşında tuvalet eğitimini almış olan bir çocuğun, ilk 1-1.5 yıl içerisinde zaman zaman altını ıslatması normaldir. İlk yıllarda çocuk kaslarını kontrol etmekte güçlük çekecektir. Tuvalet eğitimini takip eden gece ve gündüzlerde görülen, alt ıslatma davranışı normal kabul edilebilir, 5 ve 6 yaşından sonra alt ıslatma davranışı sıklıkla devam ediyorsa çocukta bir uyum bozukluğu davranışı endişesi kabul edilebilir..

2-5 yaş: Huysuzluk, istenen şeyi yapmama, dikkat çekme arzusu, aşırı hareketlilik, aşrı duygusallık ve yalan söyleme gelişimsel döneme ait davranışlardır.

6-10 yaş: Huysuzluk, aşırı hareketlilik, aşırı duyarlılık, yalan, okul başarısızlığı, kıskançlık gelişimsel döneme ait olarak düşünülür.

Çocuklarda 5 -6 yaşından önce söylenenler yalan olarak kabul edilmez. Çünkü bu yaş dönemindeki çocukların inanılmaz bir hayal dünyaları vardır ve gerçekle gerçek olmayanı ayırt edemezler.

11-14 yaş: Huysuzluk, aşırı duyarlılık, kıskançlık ve okul başarısızlığı gelişimsel dönem davranışlarıdır.

15-18 yaş: Okul başarısızlığı, okuldan kaçma, içki ve sigara alışkanlığı da gelişimsel döneme ait olduğu düşünülür.

Buna bakarak 18 yaşındaki bir gencin sigara içmesi döneme özgü bir davranış olarak kabul edilirken 8 yaşındaki bir çocuğun sigara içmesi sapan bir davranıştır.


2. Yoğunluk

Bir davranışın bozukluk olarak kabul edilmesindeki ikinci ölçüt yoğunluktur. Örneğin, tuvalet eğitimi almış olan çocuğun 3-4 yaşından sonrada ara sıra altını ıslatması normaldir.Ancak her gece ıslatması, davranış bozukluğuna girer.


3. Süreklilik

Çocuğun belirli bir davranış türünü ısrarlı bir biçimde ve uzun zaman devam ettirmesidir.


4. Cinsel Rol Beklentileri

Erkek ve kız çocukların cinsel rollerine göre davranmadığı durumlardır.